Ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat
Electa una via, non datur recursus ad aliam
Exceptio non adimpleti contractus
Exceptio probat regulam de rebus non exceptis
Excusatio non petita, accusatio manifesta
Calumniare est falsa crimina intendere
Casus fortuitus a mora excusat
Causa causae est causa causati
Causa criminalis non praeiudicat civile
Cessante ratione legitis, lex ipsa cessat
Cogitationis poenam nemo patitur
Com res iudicata aliis non prosit
Condicio existens ad initium negotii retrohabetur
Condiciones, quae contra bonos mores inserentur, remittendae sunt
Confessus pro iudicato est, qui quodammodo sua sententia damnatur
Confessus pro iudicato habetur
Confiteri quis in iudicio non tantum sua voce, sed et litteris et quacumque modum potest
Contra factum non valet argumentum
Contractus est pacto duorum pluriunve in idem plactium consensus
Cuius est solum, eius est coelum
Culpa ubi maiori est, ibi gravior debet esse poena
Cum finis est licitus etiam media sunt licita
Com cada any a les PAU entren llatinismes de diferents àmbits. En El Fil de les Clàssiques podem trobar els diferents llatinismes.
Tot seguit hem volgut definir els llatinismes de l’àmbit jurídic:
El “dret comú” és el dret integrat per normes vigents amb caràcter general. El “dret singular” és el que per motius morals, útils o de bé públic, exclou per determinades situacions les regles comunes.
Paule defineix el ius singulare de la següent manera: ius singulare est quod contra tenorem rationis propter aliquam utilitatem auctoritate constituentium introductum est (és dret singular el que, contra el context de la raó “del dret”, ha sigut introduït per l’autoritat de qui la constitueixen a causa d’alguna utilitat). Aquesta definició no s’ha d’entendre en el sentit que només les normes singulars obeeixen a alguna utilitat, ja que, una utilitas hi ha en tota classe de normes. El ius singulare no nega la ratio del ius commune, sinó que reconeix, entre certs aspectes, una ratio diversa, una ratio especifica, aplicable a relacions particulars o a categories especials de persones o coses.
La norma del ius singulare es dóna per entendre una utilitas concreta, això vol dir que el dret singular no s’ha de portar a conseqüències que impliquen una alteració del sistema jurídic ordinari: quod contra rationem iuris receptum est, non est producendum ad consequentias (el que ha sigut admès contra la raó del dret no pot portar-se fins a les seves últimes conseqüències).
El ius singulare es mostra el privilegium. Antigament el “privilegi” era alguna cosa perjudicial, és a dir, introduït in odium d’una determinada persona. Ciceró ho defineix encara com una “llei contra l’individu”.
A non domino
Abusus non est usus, sed corruptela
Accesorium non ducit, sed sequitur suum principale
Actio est ius persequendi iudicio, quod sibi debetur
Actio non facin reum nisi mens sit rea
Actio semel extincta non reviviscit
Actiones non natae non praescribunt
Actor incumbit probatio, reus excipiendo fit actor
Actore non probante, reus absolvitur
Actus me invito pactus, non es meus actus
Ad effectum videndi et probandi
Addictio bonorum libertatum servandorum causa
Aestimatio delicti praeteriti ex post fact non crescit