Arxiu de la categoria: Expressions llatines

Expressions llatines del dret (E)

Eadem causa pretendi

Eadem conditio personarum

Edict

Ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat

Electa una via, non datur recursus ad aliam

Emptio venditio

Erga omnes

Error communis facit ius

Error in iudicando

Error in procedendo

Et iudicem quis iudicavit?

Ex aequo et bono

Ex aquo

Exceptio veritatis

Ex consensu

Ex dono

Ex facto oritur ius

Ex gratia

Ex libris

Ex More

Ex nom scripto ius venit, quod usus comprobabit. Nam diuturni mores consesu utentium comprobabit, legum imitantur

Ex post facto

Ex Professo

Ex testamento

Exceptio doli

Exceptio firmat regulam

Exceptio non adimpleti contractus

Exceptio probat regulam de rebus non exceptis

Exceptio rei iudicatae

Exceptio veritatis

Exceptis excipiendis

Excusatio non petita, accusatio manifesta

Exequatur

Experto credite

Extra commercium

Extra petitum

 

Expressions llatines del dret (D)

Da mihi factum, dabo tibi us

Damnum absque iniuria

De auditu

De bene esse

De facto

De iure 

De iure, de facto

De lege ferenda

De lege lata

De motu proprio

Debitur est

Derectum

Dictum

Dies ad quem

Divulgatio legis

Dolo malo non videtur habere qui suo iure utitur

Donatio inter vivos

Donatio mortis causa

Donec aliter provideatur

Dura lex, sed lex

Durum est, sed ita lex scripta est

Expressions llatines del dret (C)

Calumniare est falsa crimina intendere

Campi partitio

Capitis deminutio

Casus fortuitus a mora excusat

Causa causae est causa causati

Causa criminalis non praeiudicat civile

Causa pretendi

Cessante ratione legitis,  lex  ipsa cessat

Ceteris paribus

Civitas optimo iure

Civitas sine suffragio

Codex iuris civilis 

Cogitationis poenam nemo patitur

Com res iudicata aliis non prosit

Compensatio lucri cum damno

Condicio existens ad initium negotii retrohabetur

Condicio iuris

Condicio optime

Condicio sine qua non

Condiciones, quae contra bonos mores inserentur, remittendae sunt

Condominio

Confessus pro iudicato est, qui quodammodo sua sententia damnatur

Confessus pro iudicato habetur

Confiteri quis in iudicio non tantum sua voce, sed et litteris et quacumque modum potest

Consensus facit legem

Constitutio princeps

Contra factum non valet argumentum

Contra legem

Contra scriptum

Contractus

Contractus est pacto duorum pluriunve in idem plactium consensus

Contractus lex

Corpus delicti

Corpus Iuris canonici

Creditor est

Cui prodest?

Cuius est solum, eius est coelum

Culpa in abstracto

Culpa in concreto

Culpa in eligendo

Culpa in faciendo

Culpa in omittendo

Culpa in vigilando

Culpa lata

Culpa levis

Culpa par odium exigit

Culpa ubi maiori est, ibi gravior debet esse poena

Cum finis est licitus etiam media sunt licita

Curator ad litem

 

Llatinismes de l’àmbit jurídic a les PAU Catalunya 2015

Com cada any a les PAU entren llatinismes de diferents àmbits. En El Fil de les Clàssiques podem trobar els diferents llatinismes.
Tot seguit hem volgut definir els  llatinismes  de  l’àmbit jurídic:

  • De facto: Literalment vol dir “de fet” . És aquella situació que no ha estat reconeguda formalment. En una situació jurídica de facto acostuma anar acompanyat del concepte de iure.  De iure fa referència al que diu la llei mentre que de facto designa l’acció del que succeeix en la pràctica.
  • Pacta sunt seruanda: Aquest llatinisme vol dir “allò pactat és perquè s’acompleixi”. És a dir que si hi ha un pacte entre dos, els dos han de respectar el pacte i complir-lo. 
  • De iure: De iure significa “de dret”. Aquest llatinisme s’oposa al llatinisme de facto (de fet). Una situació pot ser De iure però sense estar d’acord amb la situació real. Serveix per nomenar el que està reconeguda per una llei vigent, pot estar escrita o no.
  • Patria potestas o pàtria potestat : Antigament la patria potestas era que el pare tenia el benefici i l’obligació exclusiu de la família i dels fills i a ells els hi devia protecció. Era un poder que tenia l’home més gran sobre els seus fills i la gent més jove que ell.
  • Dura lex, sed lex: Literalment vol dir “La llei és dura però és la llei”. Aquest llatinisme el que diu és que encara que la llei sigui dura i estigui en contra de nosaltres, l’hem de respectar i complir, no anar en contra de la llei, perquè l’únic que aconseguirem serà perjudicar-nos a nosaltres mateixos.
  • Persona non grata:  Persona non grata és un sinònim de persona no benvinguda. Una persona declarada non grata  és considerada inacceptable i ha de tornar al seu país d’origen.
  • Ignorantia legis non excusat: La ignorància no eximeix de l’incompliment de la llei.  És a dir, que el desconeixement de la llei no és excusa perquè no s’acompleixi, ja que si ha estat promulgada es dóna per sabut que la coneix i l’ha de respectar tothom.
  • Sub iudice: Literalment vol dir “en mans del jutge”.  Fa referència a un cas pendent de resolució judicial.  El concepte sub iudice  és utilitzat com a  sinònim de “el present cas” o “el cas en qüestió”.
  • In dubio pro reoIn dubio pro reo vol dir “davant el dubte a favor de l’acusat”, és a dir, que en cas de dubte, com per exemple per insuficiència probatòria, s’afavoreix  a l’acusat. Tota persona és innocent fins que es demostra la seva culpabilitat.

Ius commune i Ius singulare

El “dret comú” és el dret integrat per normes vigents amb caràcter general. El “dret singular” és el que per motius morals, útils o de bé públic, exclou per determinades situacions les regles comunes.

Paule defineix el ius singulare de la següent manera: ius singulare est quod contra tenorem rationis propter aliquam utilitatem auctoritate constituentium introductum est (és dret singular el que, contra el context de la raó “del dret”, ha sigut introduït per l’autoritat de qui la constitueixen a causa d’alguna utilitat).  Aquesta definició no s’ha d’entendre en el sentit que només les normes singulars obeeixen a alguna utilitat, ja que, una utilitas hi ha en tota classe de normes. El ius singulare no nega la ratio del ius commune, sinó que reconeix, entre certs aspectes, una ratio diversa, una ratio especifica, aplicable a relacions particulars o a categories especials de persones o coses.

La norma del ius singulare es dóna per entendre una utilitas concreta, això vol dir que el dret singular no s’ha de portar a conseqüències que impliquen una alteració del sistema jurídic ordinari: quod contra rationem iuris receptum est, non est producendum ad consequentias (el que ha sigut admès contra la raó del dret no pot portar-se fins a les seves últimes conseqüències).

El ius singulare es mostra el privilegium. Antigament el “privilegi” era alguna cosa perjudicial, és a dir, introduït in odium  d’una determinada persona. Ciceró ho defineix encara com una “llei contra l’individu”.

Expressions llatines del dret (A)

A fortiori

A limine

A maiori ad minus

A minima 

A minori ad maius

A non domino

A posteriori

A priori

Ab antecedente 

Ab intestato

Ab utraque parte

Abdicatio tutelae

Aberratio ictus

Abusus non est usus, sed corruptela

Abusus non tollit usus

Accesorium non ducit, sed sequitur suum principale

Accesorium siquit principali 

Accusatio suspecti tutoris

Actio ad supplendam legitimam

Actio aquae pluviae arcendae

Actio damni infecti

Actio de in rem vers

 Actio de parto agnoscendo 

Actio est ius persequendi iudicio, quod sibi debetur

Actio in personam

Actio in rem scripta

Actio libera in causa 

Actio non facin reum nisi mens sit rea

Actio semel extincta non reviviscit

Actiones non natae non praescribunt 

Actor incumbit probatio, reus excipiendo fit actor

Actore non probante, reus absolvitur 

Actori incumbit onus probandi

Actus me invito pactus, non es meus actus

Ad bona

Ad cautelam

Ad effectum videndi et probandi 

Ad effectum vivendi

Ad hoc

Ad hominem

Ad impossibilia nemo tenetur

Ad inquirendum 

Ad iuditium

Ad personam

Ad quem

Ad solemnitatem 

Addictio bonorum libertatum servandorum causa

Adhuc sub iudice lis est

Adictio a die

Aditio haereditatis

Adoptio naturam imitatur

Advocati non ultra quam litium poscit utilitas in licentiam conviciandit et malidicendi temeritati prorrumpant

Aequitas sequitur legem

Aestimatio delicti praeteriti ex post fact non crescit

Affectio societatis

Affidavit

Alibi

Alter parens

Amicus curiae

Animus confidenti

Animus defendenti

Animus domini

Animus donandi

Animus iniuriandi

Animus iocandi

Animus laedendi

Animus necandi

Animus rem sibi habendi

Animus revertendi

Animus solvendi

Apud iudisem

Arbiter compromissarius

Arbiter ex nudo pacto

Arbiter in causis bonae fidei

Arbiter in stricti iuris

Arbiter iuratus

Arbiter sentetia  iudicum constitutus

Argumentum ad antiquitatem

Argumentum ad consequentiam

Argumentum ad cruneman 

Argumentum ad hominem

Argumentum ad iuditium

Argumentum ad lazarum

Argumentum ad logicam

Argumentum ad populum

Argumentum petitio Principii

Aut dedere aut iudicare