Eth nòste Parçan,
Era Val d’Aran
Enes darreries deth sègle XII era Val d’Aran siguec dividida en tres parçans nomentats Terçons.
Mès entà deuant
se modifiquèc e se hèc ua division naua, en sies Terçons: Pujòlo, Arties e Garòs, Castièro, Marcatosa, Lairisa e Quate Lòcs. Toti aguesti Terçons èren dirigits peth Conselh Generau d’Aran.
En an 1970, era Val d’Aran se dividic en 9 Municipis:
Naut Aran: Salardú, Tredòs, Unha, Gessa, Arties, Garòs e Bagergue.
Vielha e Mijaran: Vielha, Arròs, Vila, Betlan, Gausac, Escunhau, Casarilh, Vilac, Betren, Casau, Aubèrt, Mont e Montcorbau.
Vilamòs.
Arres: Arres de Sus, Arres de Jos.
Bossòst.
Es Bòrdes: Es Bòrdes, Benós, Begós e Arró.
Les.
Bausen.
Canejan.
Era Val d’Aran ei era unica Val de Catalonha damb vessant atlantica, ei a díder es arrius dera Val d’Aran desenvòquen en Ocean Atlantic.
Er arriu Garona semble qu’ordene era Val, podem veir era vida des aranesi e araneses s’estructure ath torn d’aguest arriu, en tot formar fòrça pòbles ath sòn costat.
Ues caracteristiques pròpries dera Val son:
- Tucs punchenti.
- Vals en forma de U.
- Era Val d’Aran ei formada ath torn de dues cadies de montanhes, que configueren erasua forma..
- Eth tuc mès naut dera Val d’Aran ei eth BECIBÈRRI, damb 3.014 mètres..
Vocabulari.
Afluent: Arriu que uede es sues aigües en un aute arriu.
Arriu: Corrent continua d’aigua que va a desaiguar en un aute arriu, en un lac, mar o ocean.
Artiga: Val petita.
Cadia: Amàs de Montanhes.
Uelhs des arrius: Lòc a on neish un arriu.
Pala: Part laterau arribenta d’ua montanha.
Pè dera Montanha: Part mès baishadera montanha.
Serrada: Cadia de montanhes laçades entre eres.
Tuc: Era part mès nauta d’ua montanha.
(Activitats 1.3.2 dera pag.59, 1.3.8 dera pag.62 e Escriu es Terçons antics e naui dera Val d’Aran).