unua kurso
tagon deknaŭ
jaŭdo, 12 aprilo 2012
Una jornada amb el Rafel.
Unu tago kun Rafaelo.
Vidu skanaĵon de la teksto Unu tago kun Rafaelo
El Rafel cada dia es lleva a les set del matí. Es dutxa amb aigua freda, es prepara l’esmorzar i mentre esmorza, sempre escolta la ràdio.
Rafaelo ĉiun(1) tagon(1) ellitiĝas je la sepa matene. Li duŝas sin(2) per(3) malvarma akvo, li preparas sian(2) matenmanĝon kaj dum matenmanĝas / matenmanĝante, ĉiam aŭskultas radion.
Després renta els plats i a les vuit va cap a la feina. El Rafel és professor de gimnàstica i treballa en un gimnàs. Al migdia dina en un bar a prop de la feina i havent dinat torna a treballar fins a les nou.
Poste li lavas la telerojn kaj je la oka li iras al laboro / labori. Rafaelo estas instruisto pri gimnastiko(4) kaj laboras en gimnastikejo(4). Tagmeze li tagmanĝas en drinkejo apud / proksime al sia laborejo kaj tagmanĝinte reiras labori ĝis la naŭa.
Quan plega, es troba amb els amics per sopar. Els caps de setmana, després de sopar, va al cinema o a ballar. A mitjanit torna a casa a peu i va a dormir molt cansat.
Fininte laboron, li renkontas siajn amikojn por(5) vespermanĝi. Semajnfine, post vespermanĝinte, iras kinejon(4) aŭ danci. Noktomeze reiras piede hejmen(6) kaj enlitiĝas tre laca.
…
ĉiutagaĵoj – coses de cada dia
ĉiutaga – quotidià
1 – Acusatius de temps.
2 – Pronom reflexiu: si. Només per a la 3ª persona, en singular i en plural. (I per a l’indefinit “oni”).
3 – “per (mitjançant) akvo”. Ne “kun (amb) alia homo”, ekzemple.
4 – Retroderivació:
gimnastik’o > gimnastik’ist’o > gimnastik’ej’o
gimnast’ik’o gimnast’ej’o
5 – Oni povas uzi neniun preposicion (krom “por”) kaj neniun konjunkcion antaŭ infinitivo.
6 – Acusatius per verbs de moviment: iri, veni, …
(en la dekvara klaso)
Akuzativoj:
En esperanto hi ha tres tipus d’acusatius. L’acusatiu d’objecte (que equivaldria a l’objecte directe en català – QUÈ?), l’acusatiu de temps (complement circumstancial de temps – QUAN?) i l’acusatiu de direcció (complement circumstancial de lloc que indica direcció i que no va precedit de preposició – ON? CAP A ON?). Els tres acusatius es formen de la mateixa manera: afegint “-n”
Mi legas ĵurnalon ĉiun mardon vespere
• Ĵurnalon [acusatiu d’objecte]
• Ĉiun mardon [acusatiu de temps]
Mi iras hejmen ĉiun semajnfinon
• Hejmen [acusatiu de direcció]
• Ĉiun semajnfinon [acusatiu de temps]
Kion mi legas? La ĵurnalon / Kiam mi legas? Ĉiun mardon vespere
Les dues respostes (ĵurnalon i ĉiun mardon) estan en acusatiu. No obstant, com que són diferents tipus d’acusatiu, els pronoms interrogatius són diferents (kion -què- i kiam -quan-)
Mi legas libron ĉiun mardon vespere / Ĉiu mardo estas labortago
En la primera frase, ĉiun mardon va en acusatiu ja que Mi és el subjecte de l’oració i ĉiun mardon, l’objecte. En canvi, en la segona frase Ĉiu mardo és el subjecte de l’oració i, per tant, no pot anar en acusatiu.
Hodiaŭ estas la dek sesa de Februaro. La venonta ĵaŭdo estas la dudek tria de Februaro. [proper, següent, vinent]
Ĉu vi havas liberan tempon merkrede vespere?
Ĉu vi estas libera vendrede posttagmeze?
Kion vi faras la venontan mardon?
Kiam vi estas libera la venontan semajnon? Je kioma horo?
Mi ne sĉias ĉar mi ne havas mian agendon ĉi tie
Mi havas rendevuon la venontan merkredon [cita, romàntica o no]
Mi ellitiĝas antaŭ / je / post la oka.
Bonan semajnofinon al ĉiuj!
Ankaŭ legu klasnotojn kontribuitaj de Nuria. Atentu la vortoliston kaj la refleksivon!: notoj de Nuria
…
